Эрмек Маркабаев Сары-Өзөн Дыйкан базарынын директору: “Ата-энем жоопкерчиликти талап кылышчу”

— Артка кылчайгыс балалыгы­ңызга бир кайрылсак?

— Жакшы болот. Балалыгым, Ысык-Көл облусунун Жети-Өгүз районунда өттү. Беш бир-тууган­дын эң кенжеси, ата-энемдин сүй­мөнчүктү эркеси болуп чоңойдум. Башка Көл кылаасында бой жеткен жаштар сыңары, керемет Ысык-Кө­лүбүзгө балыктай сүзүп толкундар менен жарышып эр жеттим десем болот. Негизи балалыкты эстесем, куулук шумдукту билбеген ата- энемдин доорунда эч нерседен ка­парсыз чоңойгонум эске келет. Ал кездин мезгил талабыбы же ата- эненин тарбиясынын күчүбү жаш­тардын көз карашы, турмушка бол­гон ой жүгүртүүсү башкача болор эле.

— Ата-энеңиз сизге берген тар­бияны балдарыңызга берип жа­там деп ойлойсузбу?

— Ар бир ата-эне балдарына ко­лунан келген, алынын жеткенинче жакшы тарбияны берет эмеспи. Мен ушул суроого бир турмуштук окуяны мисал келтиргим келип ту­рат. “Бир генерал кишиге, өзүнүн жолун жолдоп генерал болгон уулу келип:

— Ата, негизи элибизде атага тең уул, атадан кем, атадан артык уул деп айтып коюшат экен. Мына мен­да сизден кем болбой тең уул болуп генерал болдум десе атасы сен али мага тең боло элексиң дейт имиш. А эмне үчүн, мен деле генералмын да сиздей эле деп баласы суроо уза­тат. Ошондо атасы ээ уулум, сен да уулуңду тарбиялап уулуң өзүңдөй генерал болгондо мага тең боло­суң”-деген экен. Ошол генерал сы­мал менин да уул-кыздарыма, элдин жүгүн мойнуна артып, элдик уул- кыз болгондо ата-энемдей тарбия берипмин десем болот. Азырынча айтууга эрте.

— Атаңыздын кайсыл сапаты сизге көбүрөөк өткөн?

— Атам, Маркабаев Карасай Иле­баевич, вет врач болуп эмгектенген. Өтө жоопкерчиликтүү, ар бир ишти өз орду менен жасаган, тарбияга мыкты, ишенимди достукту бекем сактаган инсан болгон. Биздин ке­лечегибизге кам көргөн. Жалпыга белгилүү болгондой 1990-жыл­дардан кийин, биз эркин мамлекет болгон каатчылык замандарга туш келдик. Жалпы журт кыйналып, жегенге нан калбай калган мез­гилдер өтпөдүбү. Ошол кезде атам, бизди жаман жолго түшүп кетпесин деп жакшы кептерин айтып, жакшы жолго үндөдү. Атам бизге гана эмес, ошол кездин жаштарынын келече­ги кандай күнгө туш келер экен деп кадимкидей кайгырчу. Тилекке кар­шы биздин эл уулдары болгонубуз­ду көрбөй өтүп кетти.

Менде атамдын жоопкерчилик­түүлүгү жана патриоттуулук сапат­тары камтылган. Ошол асыл са­паттардын арты менен учурда көп ийгиликтерди багынтып келем.

— Апаңыздын кайсыл тамагын сүйүп жегенсиз?

— Апам, Абдиева Нуриля Урма­товна мектепте отуз жылдан ашык англис тили сабагынан мугалим болуп эмгектенди. Эл агартуунун отличниги жана көптөгөн сыйлык­тардын ээси эле. Апам, Бишкек шаарында төрөлүп өскөн. Окууну аяктаганда совет учурунун талабы боюнча Ысык-Көл жергесине ба­рып ошол жакта иштеп жүрүп, атам менен таанышып турмуш курушкан. Ар бир тамакты мыкты жасачу. Би­рок мен эң сүйүп жеген тамагым, бизде Ысык-Көл жергесинде кур­гак кесме деген тамак бар. Ошону апам катыра жасачу. Анан картош­ка кошулган манты. Керек болсо, апакем бул тамактарды атайын мен үчүн жасаган күндөрү болгон. Ал тамактардын даамы дале эсимде. Тамакты гана катыра жасабай, тар­бияны да мыкты берген. Атамдай жоопкерчиликтүү эле. Талапты ка­туу койчу, тактыкты жакшы көрчү. Достукту, бир-тууганга жалпы эле туугандарга болгон мамилени бе­кем сактообузду талап кылчу. Тиле­ке каршы, биздин чайыбызды ичип

төрүбүздүн көркү болор кезибизде өтүп кетти. Ата-энемдин өтүп кет­кени жүрөк өрттөгөн өкүнүч болуп келет.

— Апаңызга эң алгачкы берген белегиңизди эстей аласызбы?

— Албетте эстейм. Алматы ка­лаасында Зелен базар деген базарда текшерүүчү болуп иштеп калдым. Биринчи маянама апамды ээрчи­тип алып барып көйнөк сатып бер­дим. Апам өтө кубанып көзүнө жаш алды. Айылга баргандан кийин да баягы көйнөктү көрсөтүп кубанып жүрүптүр. Апамдын кубанганын көрүп, абдан жакшы таасир калган менде.

— Бакыт менен байлыктын ай­рымасы кайсыл деп ойлойсуз?

— Бакыт бул алты саныңдын ман­дыгы, үй-бүлө, тууган-урук, жалпы эле эли журтуңдун бүтүндүгү. Ден соолугуңдун чыңдыгы. Ал эми бай­лык — бул материалдык сени кам­сыздап турчу каражат деп ойлойм. Бакыт менен байлыктын айрымасы эки башка. Эми балким кимдир би­рөө колунда жок болсо, бай болсом бактылуу болмокмун деши мүмкүн. Бирок бай болуп туруп деле бакты­сыз болгондор бар.

— Үй-бүлө сиз үчүн…

— Учурда үй-бүлөлүүмүн. Келин­чегимдин аты Каримова Роза атасы дунган, энеси кыргыз кызы. Учурда төрт баланы тарбиялап жатабыз. Үй-бүлөм урагыс сепилим, менин жашоомдун маани маңызы деп айт­кым келет.

— Сиз да эл катары мигрант болгонсуз. Мигранттык жыл­дардан бир элес…

— Мен 1997-жылы Казакстанга мигрант болуп кеттим. Жаштыгым­дын күлгүн жылдары мигранттык турмушта өттү. Ошол жактан өмүр­лүк жарым Роза менен таанышып баш коштук. Казакстанда жүрүп же­тиштүү акча каражатын таптым да, үй-бүлөм менен 2013-жылы борбор калаабыз Бишкекке көчүп келип жеке ишкерлике өтүп, Сара-Өзөн Дыйкан базарын иштетип жатабыз.

Эми мигранттык жылдарды эске салсам, башка мигрант жаштардай эле менин да башымдан ар кандай кыйынчылыктар өттү. Ар бир өткөн кыйын мезгилдерден сабак алдык. Мигранттык турмуш бизди тарбия­лады десем болот. Менин айткым келгени кайсыл өлкөдө мигрант бо­луп жүрбөйлү жүрөгүбүз бөлүнүүгө жол бербей жалпы мекеним Кыр­гызстаным деп соксо гана биз жак­шы ийгиликтерди баганта алабыз демекчимин.