Жоогазын

(уландысы)

Чочуп ойгондум, керебетиме жаткырып коюптур. Апамды ая­дым, шишик тарткан көздөрүнөн эле ыйлаганын билдим. Атам же­мелеп, урушкан окшойт. Ата-энем тапкан жигитке турмушка чыгууну туура көрдүм.

Бат эле той болду, мен башка үй­дүн босогосун аттадым. Жолдошум жылдыздуу жигит экен. Жылдыз­дуу болгону курусун, кабагы ачыл­байт. Башында өзү көп сүйлөбөгөн жигит окшойт деп ойлодум. Үйлөн­гөнүбүзгө көп өтпөй, жолдошум Ти­лек мас болуп келди да, мени муздак көз караш менен тиктеп коюп, чүм­көнүп жата кетти.

Жумушум бүткөн соң жанына акырын жылып барып, жуурканды тарта берип, Тилектин ыйлап жат­канын туйдум. Тигилип турганым­ды байкай койгон, ал: “ Гүлайша, сүйүп көрдүң беле?”-деди. Мен эмне дээримди билбей, элейдим.

Бир топто өзүмдү колго ала коюп: “ Тилек, сен эмне, бирөөнү жактырып калдыңбы?” -деп суроо салдым.

Тилек: “ Жактырбай эле, мен сен­ден башканы сүйөм”- деди да, кеп учугун улады.

-“Ата-энем Капардын кызы жак­шы, тириликке тың, токтоо мүнөз­дүү деп туруп алышты. Капарынын кызынын мага турмушка чыккан­дан бери кабагы ачылбайт. Мени тоготпой, жашап жатканын били­шет бекен? Жашайм десең мындан кийин, кабагыңды ачып жүр. Бол­босо, үйүңө кет! Уктуңбу?- деп кый­кырды.

— “Ооба, жашагың келбесе мага үйлөнүп, бактымды байлабай койсом болмок экен? Менин да ата-энем ортого түшпөсө, сенин жаныңда жарым саат турмак эмес­мин!”- дедим.

— “Мен деле эне-атамдын сөзү­нө каршы чыга албадым. Болбосо, Айпериге үйлөнөт элем.” Тилектин көзүнө жаш тегерене түштү.

Менин деле жигитим бар болчу деген сөз көмөкөйүмө келип така­лып туруп калды. Айтууга кандай­дыр күч жол бербеди.

Экөөбүз сүйлөшпөй, эки жак­ты карап, жатып калдык. Уктабай ойлорубуз менен алпурушуп, жат­каныбызды туйсак да, сүйлөшкөн жокпуз. Таң ата туруп, турмуштун, бүтпөгөн түмөн түйшүгүнө арала­шып кеттим. Сырттан самоор көтө­рүп келе жатып, кайын энемдин Ти­лекти тилдеп жатканына кулагым чалды. Айпериге жолукканыңды токтот! Эми сени үй-бүлөлүү эркек дейт.

Тилек башын төмөн салып, тун­журады.

Бара-бара бактысыз турмушка көнүп калдым, Жолдошум болсо күн өткөн сайын, ичимдикке бери­лип баратты. Менин окуумду улант­канга каршы болду.

Ай күнүм жетип уул төрөдүм. Уулду болгон соң, биротоло Тилек­ке байландым, балам үчүн жашайын деп болгон аракетимди жумшадым. Тилек ичкенин токтоткон жок. Би­линбей, мезгил өз огунда айланып, үч уулду болдук. Жолдошум ичкич­ке айланып кетти. Кайын журтум­дун жакшылыгынан эле карманып жашап калдым. Ичип келгенде тили тургай, колу тийчү болду. Менин көк-ала болгон денемди көргөндө ата-энем зыркырайт.

Акыры ажырашып тындык. Апам, “сенин бактыңды биз байла­дык окшойт” деп ыйлайт. Атам жер тиктеп, күнөөсүн сезип, тунжурайт. Ажырашкандан кийин Тилек үйгө бара бергенинен, мени шаарга жө­нөтүштү. Көрүнгөн жерде иштеп көрдүм. Аягында нан бышырган жерге ишке орноштум. Тандырга нан жасап берем, башында кыйна­лып жүрүп, көнүп кеттим. Нанды жакшы жасап, так иштеп кожою­нума жагып, маянамды жакшы тө­лөп берди. Ишим алга жылып, өзүм тандыр иштетип калдым. Шаар че­тинен үй сатып алдым, балдарымды жаныма алып келдим. Ата-энем ке­лип кошо карашып жүрүшөт. Жол­дошум болсо, баягы Айперисине үйлөнүп, көп жашабай ажырашып тынган. Жарашам деп, кечирим су­рап келип жүрөт. Биз жакшынакай жашап жатканда үй-бүлөбүздү буз­ган Айпери, неге жашабай кетип калды деп таңкалып жүрөм.

Мен шаардан алыс жашайм. Маршруттук такси бир жерге ток­топ, жүргүнчүлөр чыга баштады. Терезеге тигилем, көөдөнүмдү кан­дайдыр бир сагынычпы же болбосо ызабы, кандайдыр бир нерсе куу­шуруп баратты. Көзүмө жаш келип, өзүнөн өзү эле жаак ылдый куюлуп турду. Маршруттук такси ордунан козголгондо, кайрадан качанкы элестерге сүңгүп, ээ жаа бербеген сезимдер арасына серпилдим.

Шаарда иштеп жүрүп, Алымга кезиктим. Жанымдан өтө бергенде таанып калдым. Ал мени байкабай өтүп кетти. Жүрөгүм кабынан чы­гып кетчүдөй түрсүл согуп, бир баш­кача болдум. Шалдырап, оюнчугун колунан жулдурган жаш баладай томсордум, эсиме келе калып арты­нан жүгүрдүм бирок, чоң шаардын кай жеринен тапмак элем деп арга­сыз бут шилтеп жол уладым. Ошол күндөн баштап, кайрадан элесимен Алым кетпей, анын жашоосуна кы­зыгып, сураштыра баштадым. Эки кызы бар экен, аялы менен таары­нышып жүрүптүр. Алымга жолу­гууну дегдеп туруп алдым. Бирок, издеп барганга намысым жол бер­ген жок.

Арадан күндөр айланып, нан сат­кан кызым суранып кетип, ордуна нан сатып турсам, Алым келип нан алып калды. Курган жүрөк болк этти. Каректер чагылыша түшкөн­дө, качанкы жүрөктөгү махабатым сыртка чыгып калгандай аптыктым. Мени тааный коюп, Алым жады­рай: “ Сен кайдан?”

— “Асмандан,”- деп койдум. Экөө­бүз тең күлүп калдык. Мына ушул шыңгыр күлкүнү канча жылдан бери угууга зар болуп жүргөнүмчү. Аркы-беркини сүйлөшүп, телефон номеримди сурап алды.

Көп убакыт өтпөй эле, Алым те­лефон чалды.

— “Алоо, Гүлайша кандайсың?”

— “Жакшы.”

— “Бирге тамактансак дедим эле?..”

— “Жок…болбой калат го,”- дедим алсыз.

— “Неге болбойт, келе бер сени токойго сүйрөмөк белем,”- Алым күлүп калды.

— “Макул, мен азыр.” Тим эле жаңы жигит сүйүп жаткансып, ап­тыкканымчы.

Тамактанып олтурабыз, баягы оттуу көздөр жалын чачып мага ти­гилип турду. Жүрөгүм туйлап кетти. Сыр алдырбай, баары жакшы деп олтурдум. Барсам ала качып кетти деп койдум.

Алым ар нерселерди айтып мени күлдүрүп жатты. Жашоосу эл ката­ры өтүп жатканын, менден үмүтүн үзө албай, көп жылдан кийин үй­лөнгөнүн айтып берди. Тамактанып сыртка чыккан соң, мага кыпкызыл жоогазын гүлүн сатып берди. Гүл­дү колума карматып жатып:- “ Гү­лайша, мен кызыл жоогазын гүлүн көргөндө, сөзсүз сени эстейм. Ар качан жоогазындай жаркып жүр.” Башымды араң ийкедим. Жылуу коштоштук.

Үйгө кызыл гүл көтөрүп, ки­рип келсем. Апам башкача көз ка­раш менен карап койду. Бирөөнү таптыңбы деген оюн көзүнөн окуп калдым. Чечинип, чайга олтурган­да, апама мен эч кимди тапкан жок­мун, Алымга жолугуп калганымды айттым.

Апам мага таң кала карады.

— “Анын үй-бүлөсү бар экен. Менден үмүтүн үзө албай жүрүп, кеч үйлөнүптүр.” Апам күнөөлүү кишидей унчукпады. Апамдын жү­рөгүн ооруткум келбей, сөзүмдү ан­дан ары улаган жокмун.

Алым экөөбүз андан кийин жо­луккан жокпуз. Бирок менин сези­мимде дагы деле жашап келе жатат. Жолдошуман кийин эркек аттууну жек көрүп калам го деген ойдо элем. Бирок, Алымга болгон алоо сезимим башкача. Ичимден ойлоп коём, Алым мени ойлонот болду бекен. Кайра бир оюм каршы чы­гат, ойлонбой коймок беле. Ал мени сүйөт. Сүйөт деген ойду ойлогонум да ичимден чыккан ысык илеп, бүт денемди каптап кетти.

Быйыл жаз келип, 8-март жа­кындаганда, кандайдыр бир жак­шылыктын илеби мага сезилгендей, жүрөгүм алда кайда алып учуп жат­ты. Кимдир бирөө жакшы сөз айт­чудай туюлат. Быйылкы жаз сөзсүз жакшылыктын жарчысы болот де­ген ойго жетеленип, маршруттук таксиден түштүм. Үйүмдү көздөй баратып, жол караган мотурайган уулдарымды эстеп, жылмайып ал­дым. Буйруса жакшылыктар астыда деп алга карай кадам шилтедим.

АЯГЫ