Гүлайда Джоробекова: “Бүркүт багууну бизнес катары эмес балуулук катары сактап калгым келет”

Мүнүшкөрлүк кесип көп­төгөн кылымдар бою ата­дан –балага мурас катары сакталып келген сыйлуу ары татаал кесип экени талашсыз. Негедир акыр­кы мезгилдерде бул кесип­ти аркалаган замандаш­тарыбыздын саны азайып баратканы өкүндүрөт. Бү­гүнкү күндө эр азаматтар жасай турган мүнүшкөр­лүк кесипти аркалап келе жаткан Гүлайда айымды кепке тарттым.

— Эже, эркектерге таандык болгон сейрек кездешүүчү мү­нүшкөрлүк кесипти аркалап ка­лышыңызга эмне түрткү болду?

— Менин атам Бекен Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Көк- Арт өрөөнүнө гана эмес жалпы республикага белгилүү мүнүшкөр болгон деп сыймыктануу менен айткым келип турат. Бала күнүм­дөн баштап атам таптаган куштар­дын жашоосуна аралашып, алардан эргүү алып чоңойдум десем болот. Үйүбүздө жок эле дегенде эки үч бүркүт болор эле. Атам алар менен кадимкидей сүйлөшүп жаш бала­дай аздектеп бакчу. Бала күнүмдөн бүркүткө болгон аяр сезимимби же болбосом канда ойногон ата-кесиби мени өзүнө оп тарттыбы атамдын көзү өткөн соң мен негедир бүркүт таптап, ата-бабамдын жолун ула­гым келди. Себеби менин атам гана эмес, чоң атам, чоң атамдын атасы бабамда мүнүшкөр деген кылым карыткан касиетүү кесипти аркалап келишкен.

— Бүркүт таптоону шыр эле баштадыңызбы же кандайдыр бир санаркообу болбосом артка чегинүү сезимдери болдубу?

— Башында айтып өтпөдүмбү. Атам мүнүшкөр болгон деп бул мен үчүн ата кесип болгону менен чын­дыгын моюнга алуу керек толкун­доо, астымда бир жоопкерчилик­түү ишти баштап жатканымды жон терим менен сездим. Ар бир ишти баштоодо өз жөрөлгөсү болот эмес­пи. Менин атам мүнүшкөр болгон деп бүркүттү ала калып эле багып баштабай касиетүү Ысык-Көл жер­гесиндеги атактуу мүнүшкөрдүн астынан өтүп ак батасын алгам. Бө­көнбаев айылындагы Сары ата Са­тылганов мээрими жүзүнөн төгүл­гөн, адамдын ички оюн айттырбай түшүнгөн инсан экен. Өмүр бою эле бүркүт менен алектенип жүрүптүр. Менин колума бүркүттүн томого­сун белек катары карматып жатып, кызым атадан калган улуу көчтү улаганы жатыпсың, колуңдан келсе таптап жаткан бүркүтүңдү какпагын силкпегин, башка чаппагын. Бүркүт деген куштардын кырааны ага аяр жакшы мамиле жаса колуңдан кел­се мээримиңди төк деген кептерди айтты. Кызыккан суроолоруң бол­со берип, жазып сактап алсаң болот деди. Негедир атанын сыпайылы­гын, мүнүшкөрлүккө берилген ка­сиетине арбалып оозумдан кебим учуп, көп суроо узаткандан айбык­кам.

— Атаңыз мүнүшкөр болсо, бүркүт таптоонун жол жобосун бала кезиңизден эле өздөштүр­сөңүз керек.

— Тура бала күнүмдөн аралашка­ным менен анда жоопкерчиликтин баары атамдын моюнунда болучу. Азыр эми мен өзүм мүнүшкөрмүн. Таптаган бүркүтүмө өзүм жооп­кермин. Атамдын доорунда бала болупбу көп нерселерге маани бербесем керек. Атам табиятынан сырдуу киши эле. Достору жакшы санаалаштары өтө көп боло тур­ган. Атам ким менен болбосун бүр­күт тууралуу барлашчу. Жада калса маек алуу үчүн келген журналис­терге болсо бүркүт тууралуу айтып берүүдөн тажачу эмес. Менин оюм­ча атам өтө кыраакы мүнүшкөрдүк сапатка ээ болгон. Азыр эми бул кесипти аркалаган жаштар солгун­дап баратпайбы. Мүнүшкөрдүк бул түмөн түйшүктүү кесип. Азыр ас­манда канчалаган бүркүттөр учуп жүрөт бирок колуна ким кондуруп аны менен сырдаш муңдаш болгон­дор жокко эсе. Атам бүркүттөрдүн уясынан балапандарын алып бала­пан кезинен багар эле..

— Атаңыздын бүркүт багышы менен сыймыктанган учуруңуз болду беле?

— 31-августарда чоң парад өтчүү ошол кезде атам колуна бүркүтүн кондуруп, параддын алдында бара жатканын көрүп кадимкидей сый­мыктана сыртта карап турар элек. Атамды сапаттарына токтолсом өзү жөнөкөй , айкөл, кайраттуу, кыргыз элинин сыймыгы болгон өнөрдү аз­дектеген болгон. Атамдын көзү өт­көндөн кийин баалуулуктарды сезе баштадым. Анткени өзүңөр биле­сиңер бүткүл дүйнөлүк көчмөндөр оюндар өтүп жатат. Ушунчалык кы­раан күлүктү көрсөң, көк-бөрүсүн көргөндө, эр эңишин көргөндө, кыз куумайын көргөндө кыргызды кыр­гыз кылып жаратып койгон, дүнүйө элинде кыргыздын баалуулугун өз­гөчө кылып көрсөткөн нерсени мен бүркүт менен да мен абдан чоң бай­ланыштыра алдым да. Бүркүт жүр­гөн жерде чыгаан адам турат. Бүр­күтү, тулпары анан кыргыз тайганы жана кыргыз жаасы турат. Ар бир элементин өз өзүнчө карап олтуруп кыргыздын жоокер даанышман ай­көл эл экенине дагы бир жолу ына­насында. Ушул атамдын чоң жакшы касиеттерин мындай өзгөчө баалап караганга мезгилдагы өзү тараза экен. Жакын турганда бири-бир иңди анча бааалй бербейсиң, канча­лык мезгил алыстатканда адамда­гы баалуулук ошончолук бийиктен көрүнө баштайт экен. Жылдыздар деле аябай бийик болгондо жак­шынакай болуп көрүнөт го ошол сыяктуу. Мен кыргыз болуп жара­лып калганыма айрыкча ата мурас бабалардан калган касиеттерге сый­мыктанам.

— Бүркүт багуу бала кездеги кыял беле…

— Бала кезде бүркүттүн сапатта­рын, өзгөчө кызыгат элем. Бирок качан гана атам дүйнө салганда бүр­күттү өз колума алып атам тарткан түйшүк менен түйшүктөнүп кал­дым.

— Экономикабыз аксап жу­мушсуздук күч алып сомубуздун баркы кеткен заманда жалаң эт менен тамактанган бүркүт багуу түмөн түйшүк болсо керек…

— Туура түмөн түйшүк экени ачуу чындык. Этин учурунда бериш ке­рек. Жалаң эт менен тамактанары чындык. Эми ошол түмөн түйшү­гүнө чыдап ата мурасты аркалап аздектеп келе жатам. Эт жагынан жакшы санаалаштарда колдон кел­ген жардамын аяшпайт. Бүркүт ба­гууда да жоопкерчилик өтө чоң эр­тең менен уйкудан ойгонгондо эле өзүмдөн мурда бүркүтүмдү тамак­тандырам.

— Бүркүттү кайсыл учурда ба­гуу керек…

— Бүркүттү балапан кезинде алып баккан дурус. Өз колуңда чоңойгон бүркүт башкача таасир калтырат. Анын ар бир сапаты, кылыгы жал­танбасы, эрктүүлүгү мага чоң күч дем берет. Күнгө чагылышкан ка­наттары, тике качыра караган көз карашы таасирдүү.

— Учурда акча табуучу бизнес­ти өркүндөткөндөр көп эмеспи. Сиз деле бүркүт багып аны биз­неске айлантайын деген ойлор барбы?

— Жакшы суроо болду. Мен бизнестеги адам эмесмин да. Мен бүркүт багууну бизнес катары ка­рагым келбейт. Ар бир адам бала­сынын өзүндө бир арзуу тилеги бар мен сиз айткан бизнес жагына эмес муну улуттук баалуулук, дөөлөт ка­тары, ата мурас, ата кесиби катары карагым келет.